Belarus Halk Cephesi
Belarus Halk Cephesi "Rönesans" Беларускі Народны Фронт "Адраджэньне" | |
|---|---|
| Kısaltma | БНФ (BHC) |
| Genel başkan | Zyanon Paznyak |
| Kuruluş tarihi | 25 Haziran 1989 |
| Ardılı | BHC Partisi, Muhafazakâr Hristiyan Parti - BHC, Genç Cephe |
| Merkez | Minsk |
| İdeoloji | Antikomünizm Demokrasi |
| Siyasi pozisyon | Merkez sağ |
| Uluslararası üyelik | Yok |
| Resmî renkler | Beyaz-kırmızı-beyaz |
| Parti bayrağı | |
 1991 yılında Belarus Halk Cumhuriyeti bayrağı, Belarus bayrağı olarak kabul edildi. 1993 yılında BHC'nin bayrağı değiştirildi ve ona Azize Yefrosinya haçı eklendi. | |
Belarus Halk Cephesi "Rönesans" (Belarusça: Беларускі Народны Фронт "Адраджэньне", БНФ), 1980'lerin sonlarında ve 1990'larda Belarus'un Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını sağlayan sosyal ve politik bir hareketti. Letonya ve Estonya'nın Halk Cepheleri ve Litvanya Cumhuriyeti'ndeki Sąjūdis hareketine benziyordu.
Kuruluş
[değiştir | kaynağı değiştir]Belarus Halk Cephesi, Baltık ülkelerindeki Halk Cephelerinin örneklerinin ardından 1989'da kuruldu. Kurucu konferansı Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yetkililerinin baskısı nedeniyle Vilnius'ta düzenlenmeliydi.[1]
Başlangıçta, Halk Cephesi Belarus dilini ve tarihini tanıtan çok sayıda küçük kuruluşu birleştirdi. Ancak kısa süre sonra, hareket siyasi talepleri dile getirmeye başladı,[1] Sovyetler Birliği'nde Perestroika ve demokratikleşmeyi destekleyerek Belarus ulusal canlanmasına olanak tanıdı. Halk Cephesi ülkede Belarus Komünist Partisine açıkça karşı çıkan ilk siyasi örgüttü.
Tanınmış Belarus yazar Vasil Bıkau Belarus Halk Cephesinin aktif bir üyesi oldu. Yazar Ales Adamoviç, Halk Cephesinin aktif bir destekçisiydi.[2]
Cephe Belarus'un farklı bölgelerinde[3] ve Moskova, Vilnius ve Riga'da yaklaşık 10 bin eylemciye sahipti. Bir gazete yayınladı, Навіны БНФ "Адраджэньне" (Belarus Halk Cephesi "Rönesans" Gazetesi).
Cephenin önemli başarıları arasında, 1930'larda Sovyet siyasi mahkûmlarının büyük bir NKVD kitle imha alanı olan Minsk yakınlarındaki Kurapaty mezar alanının ortaya çıkarılması da vardı.
Belarus Halk Cephesi, Çernobil kazasını takiben Sovyet politikalarına karşı aktif olarak protesto etti, ardından Belarus'un büyük bir bölgesi nükleer serpinti ile kirlendi.
Parlamentoda Belarus Halk Cephesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mayıs 1990'da Belarus Halk Cephesi'nin 37 üyesi 12. Belarus Yüksek Konseyine seçildi ve o zamanlar Sovyet kontrolündeki Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti parlamentosunda dinamik bir muhalefet grubu oluşturdu.
Temmuz 1990'da Belarus Halk Cephesi, Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Egemenliği Bildirgesinin kabulünü başlattı. Ağustos 1991'de, Sovyet darbe girişimi sonrasında ve parlamento binası dışındaki on binlerce protestocu tarafından desteklenen Belarus Halk Cephesi, Yüksek Sovyeti Belarus'u SSCB'den tam bağımsızlık ilan etmeye ikna etmeyi başardı.[4] Tarihi Belarus ulusal sembolleri: beyaz-kırmızı-beyaz bayrak ve Pahonya arması, Belarus'un devlet sembolleri olarak restore edildi.
Aleksandr Lukaşenko rejimine muhalefet
[değiştir | kaynağı değiştir]1994 yılında Aleksandr Lukaşenko Belarus cumhurbaşkanı seçildi. Belarus Halk Cephesi en başından beri cumhurbaşkanı Lukaşenko'ya karşı çıkan ana siyasi güçlerden biri oldu.[5] 1994 yılında BHC, 100 BHC aydınından oluşan bir gölge hükûmet kurdu.
1995 yılında Belarus Halk Cephesi milletvekilleri, Lukaşenko'nun tartışmalı referandumuna karşı hafifçe değiştirilmiş Sovyetler'in devlet simgelerini değiştirmek ve Rus dilini Belarus'ta resmîleştirmek için açlık grevine başladılar. Açlık grevi, parlamento üyelerini döven polis güçleri tarafından şiddetle kesintiye uğradı.[6]
1996'da Belarus Halk Cephesi, Lukaşenko'nun Ruslaştırma ve Rusya'yla entegrasyon politikalarına karşı ve ayrıca Anayasa'yı değiştiren ikinci tartışmalı referanduma karşı cumhurbaşkanının elinde yoğunlaşacak şekilde kitlesel protestoların arkasındaki ana güçlerden biriydi. Protestolar polis tarafından şiddetle dağıtıldı. Belarus Halk Cephesinden iki lider, Zyanon Paznyak ve Syargey Navumçık, ülkeden kaçtı ve ABD'den siyasi sığınma hakkı aldı.
Bölünme
[değiştir | kaynağı değiştir]1990'ların sonlarında Belarus Halk Cephesi iki rakip organizasyona bölündü. Sürgündeki lideri Zyanon Paznyak'ın altındaki muhafazakâr kanat, orta çoğunluk Vintsuk Vyaçorka liderliğindeki "BHC Partisi"ni (Partyja BNF, Партыя БНФ) oluştururken "Muhafazakâr Hristiyan Parti - BHC"yi (Kanservaty Vincna-Chryścijanskaja Partyja BNF) oluşturdu.
Her iki taraf da 1989'da kurulan Belarus Halk Cephesi'nin tek meşru halefi olduğunu iddia ediyor.[1][3] Eskiden Halk Cephesinin gençlik örgütü olan Genç Cephe de özerk bir örgüt haline geldi.
2011 yılında, bir iç çatışmanın ardından, Lavon Barşçevski, Yurı Çadıka, Vintsuk Vyaçorka gibi orijinal Belarus Halk Cephesinin önde gelen gazileri de dahil olmak üzere 90'dan fazla üye BHC Partisinden ayrıldı. Bu bazen Belarus Halk Cephesi'nin "ikinci ayrımı" olarak tanımlandı.[7][8]
Resmi olarak Belarus Halk Cephesi, BHC Partisine bağlı bir sivil toplum kuruluşu olarak varlığını sürdürmektedir.[9]
Dikkate değer eski üyeler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Vasil Bıkau, yazar, Nobel Ödülü adayı
- Rıhor Baradulin, şair ve yazar, Nobel Ödülü adayı
- Syargey Navumçık, Sürgündeki Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası Başkan Yardımcısı
- Ales Byalyatski, insan hakları aktivisti ve siyasi mahkûm
- Pyatro Sadouski, Belarus'un Almanya'ya ilk büyükelçisi
- Paval Sevyarınets, Hristiyan Demokrat politikacı ve siyasi mahkûm
- Yauhen Kulik, grafik tasarımcı, 1991 yılında kabul edilen Belarus armasının tasarımcısı
- Uladzimier Arlou, yazar
- Yauhen Şatoçin, sanatçı
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Гісторыя Партыі БНФ" [History of the BPF Party]. BPF Party official website. 2010. 11 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ "Як БНФ дамогся праўды пра Чарнобыль" [How the BPF managed to restore truth about Chernobyl]. svaboda.org. 2016. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ a b "Гісторыя Партыі БНФ" [History of the BPF Party]. Official website of the Conservatice Christian Party - BPF. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ "19 years ago Belarus' independence became a law (Photo)". Charter 97. 2010. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ "Камни в ОМОН, перевернутые авто и аплодисменты — как менялись акции протеста за 20 лет". Salidarnasc (gazetaby.com). 2014. 18 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ "Галадоўка дэпутатаў БНФ: ці магло быць інакш?". svaboda.org. 2012. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ "Янукевіч: Пазбегнуць расколу Партыі БНФ было немагчыма". Euroradio.fm. 2011. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.
- ^ "У партыі БНФ раскол". Narodnaja Volia. 2011. Erişim tarihi: 2 Haziran 2017.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ СТАТУТ ГРАМАДСКАГА АБ’ЯДНАННЯ БНФ "АДРАДЖЭНЬНЕ" 1 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (BHC Rönesans STK'sinin 2012'deki statüsü)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1988-1996 Belarus Halk Cephesi: fotoğraf ve video 3 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
.svg)